Το πρώτο βήμα για κάθε αγιογράφο καλλιτέχνη, είναι να επιλέξει το σωστό ξύλο πάνω στο οποίο θα ζωγραφήσει. Άλλωστε το ξύλο είναι ο φορέας, όπου πάνω του θα μεταφερθεί το δημιούργημά μας μέσα στις δεκαετίες και γιατί όχι μέσα στους αιώνες, κληρονομιά για τις επόμενες γενιές αγιογράφων, ζωγράφων, μελετητών, συλλεκτών και γενικά του κάθε ενδιαφερόμενου για την τέχνη αυτή.
Από τα παλιά χρόνια μέχρι και σήμερα, χρησιμοποιούνταν και χρησιμοποιούνται διάφορα είδη ξύλων.
Η επιλογή του ξύλου θα πρέπει να γίνεται με τα κριτήρια της αντοχής του μέσα στο χρόνο, το πόσο ανεπηρέαστο θα μείνει από παράγοντες του περιβάλλοντος και της ανθεκτικότητάς του απέναντι σε έντομα και μύκητες.
Το ξύλο θα πρέπει να έχει στεγνώσει, καλό θα ήταν με φυσικό τρόπο, μεσολαβώντας μια κάποια χρονική απόσταση από την κοπή του μέχρι τη στιγμή που θα έρθει στα χέρια μας και θα αποτελέσει τη βάση της ζωγραφικής μας επιφάνειας. Φυσικά θα πρέπει να προσέξουμε να μην είναι εμποτισμένο με κανενός είδους χημικό. Ένας ελάχιστος χρόνος, πριν το ετοιμάσουμε για ζωγραφική, σίγουρα είναι οι έξι μήνες. Ο αποθηκευτικός μας χώρος όπου θα κρατάμε εκεί τα ξύλα μας, πρέπει είναι να είναι σκιερός, ξηρός, αεριζόμενος και η θερμοκρασία του χώρου στους 15Co.
Ξύλα για να αποτελέσουν τον ζωγραφικό μας φορέα μπορεί να είναι φυσικά ξύλα όπως η καστανιά, το έλατο (καλό είναι να αποφεύγεται), ο δρυς, η ιτιά, η καρυδιά, η λεύκα, το πεύκο (καλό είναι να αποφεύγεται), το κυπαρίσσι (καλό είναι να αποφεύγεται), ο κέδρος, το φλαμούρι, το κελεμπέκι, η οξιά, η ακακία, η σημύδα, το σφενδάμι, το μαόνι, το πουρνάρι, η φτελιά, το μέλιο, το αγιούζ (καλό είναι να αποφεύγεται), η λάορα, η άμπουρα, η ελιά (καλό είναι να αποφεύγεται) και τεχνητά ξύλα όπως το κόντρα πλακέ θαλάσσης (σε διάφορες ποιότητες), το M.D.F. (καλό είναι να αποφεύγεται), το νοβοπάν (καλό είναι να αποφεύγεται) και το πλακάζ.
Για τα τεχνητά ξύλα, πρέπει να δίνουμε βάση στη ποιότητα της κόλλας που χρησιμοποιήθηκε για την συγκόλλησή τους, όπως και στο ίδιο το ξύλο τους.
Ο ζωγραφικός μας φορέας δεν πρέπει να έχει στην επιφάνειά του ρόζους, σκασίματα, σπασίματα, σαπίσματα, ρωγμές, υπολείμματα από κόλλες, ίχνη από έντομα και στοκαρίσματα. Τέτοια ξύλα τα απορρίπτουμε χωρίς δεύτερη σκέψη.
Καλό θα ήταν το ξύλο μας να αποτελείτε από μία ενιαία μονοκόμματη επιφάνεια και όχι από δύο, τρία ή και περισσότερα κομμάτια, ενωμένα-κολλημένα το ένα δίπλα στο άλλο. Αυτό το λέμε γιατί λόγω των συστολών και των διαστολών, τα ενωμένα κομμάτια ξύλου θα τείνουν να δημιουργούν προβλήματα στις ενώσεις τους, με αποτέλεσμα η ζωγραφική επιφάνεια να παρουσιάζει ζητήματα που ίσως να μη μπορούν να διορθωθούν επαρκώς έως και καθόλου, έχοντας έτσι την ολική ή τη μερική καταστροφή της εικόνας μας. Εάν όμως κάποιος επιλέξει να δημιουργήσει μια τέτοια ζωγραφική επιφάνεια, θα πρέπει οπωσδήποτε να τοποθετήσει σε οριζόντια φορά σφηνωτά-συρταρωτά στο πίσω μέρος κάποιες τρέσες (τουλάχιστον δύο).
Τρέσες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και στα μονοκόμματα ξύλα, ιδίως στα φυσικά, αλλά και στα τεχνητά, και καλό θα ήταν στα αυλάκια που θα φτιάξουμε για να μπουν οι τρέσες να μην χρησιμοποιήσουμε καθόλου κόλλα ή καρφιά-βίδες, αλλά να μπουν σφηνωτά-συρταρωτά. Επίσης οι τρέσες πρέπει να έχουν κόντρα (αντίθετα) τα νερά τους σε αντίθεση με εκείνα της επιφάνειας του ξύλου μας.
Εικόνα 1. Τοποθέτηση των τρεσών στον ξύλινο φορέα (κάτοψη και τομή).
Στο μονοκόμματο ξύλο θα πρέπει να δώσουμε μία επιπλέον προσοχή στο πως είναι κομμένο. Θα πρέπει τα νερά του ξύλου να ακολουθούν τη κάθετη φορά τους και όχι την οριζόντια, κοιτώντας τα από το ύψος του και προς τα κάτω. Έτσι θα πρέπει να επιλέγουμε το ξύλο μας, λόγω του ότι το ξύλο εξακολουθεί να είναι ένας ζωντανός οργανισμός και αφού κοπεί, και η πιθανότητα σκεβρώματός του είναι αρκετά μεγάλη.
Εικόνα 2. Η λάθος και η σωστή φορά των νερών στο ξύλο.
Το σίγουρο είναι ότι τα ήδη σκεβρωμένα ξύλα δε θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε κάθε περίπτωση. Καλό θα ήταν τα ξύλα να έχουν στεγνώσει, όπως είπαμε και στην αρχή, πριν τα χρησιμοποιήσουμε για να τα ζωγραφήσουμε. Να προτιμάμε τα ξύλα που είναι στεγνωμένα με φυσικό τρόπο και όχι με τεχνητό. Είναι αρκετά χρονοβόρα η διαδικασία αυτή της φυσικής ξήρανσης. Το σίγουρο είναι, μετά το πέρασμα αυτού του χρονικού διαστήματος που θα μείνει φυλαγμένο και προσεκτικά αποθηκεμένο, ότι τα αποτελέσματα για το αν το ξύλο είναι κατάλληλο για να ζωγραφήσουμε στην επιφάνεια του ή όχι, με τυχόν προβλήματα ή μεταβολές που μπορεί να «βγάλει», θα μας είναι καθαρά ορατά.
Κάποια ξύλα που έχω χρησιμοποιήσει, έφτασαν και τα 20 χρόνια για να χρειαστεί να τα ζωγραφίσω. Σε ερώτηση που μου έγινε, όταν έδωσα μια εικόνα σε έναν άνθρωπο που μου την είχε ζητήσει, αν είναι εντάξει το ξύλο που χρησιμοποίησα, ήμουν στην απόλυτη θέση να του πω ότι η εικόνα θα φτάσει σε βάθος χρόνων και θα μακροημερεύσει, μέχρι κάτι ίσως να της συμβεί.
Εικόνα 3. Σκέβρωμα ξύλου.
Το πάχος των φυσικών ξύλων θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 3 εκ. και για το τεχνητό ξύλο από 1,5 εκ. έως 2 εκ. Το ύψος και για τα δύο είδη ξύλου να μην ξεπερνάει το 1,5 μ. Τα διάφορα μεγέθη που μπορούμε συνήθως να χρησιμοποιήσουμε, σε μήκος και πλάτος και στις δύο κατηγορίες ξύλων, καλό θα ήταν να ξεκινάνε από το 20Χ25εκ. και να φτάνουν μέχρι και το 50Χ70εκ., με ενδιάμεσες διαστάσεις το 22Χ30εκ., 27Χ35εκ. 30Χ40εκ., 35Χ45εκ., 40Χ50εκ., 40Χ60εκ., 45Χ60εκ., 45Χ65εκ.
Tip 1.: Η προμήθεια των ξύλων σας δεν προϋποθέτει απαραίτητα την αγορά τους. Αν έχετε κάποιο φίλο μαραγκό, μια ξυλαποθήκη στην γειτονιά σας, μπορείτε να πάτε εκεί και να ζητήσετε να σας δώσουν κάποια από τα ρετάλια τους δωρεάν. Επίσης η σκέψη της ανακύκλωσης των υλικών, μπορεί να σας οδηγήσει σε θαυμαστά αποτελέσματα, μιας και πολλοί άνθρωποι, πράγματα που δεν χρειάζονται, μεταξύ αυτών και κομμάτια αξιόλογης ξυλείας, αφήνονται έξω από τις πόρτες των σπιτιών. Ακόμα και ένας χαλαρός περίπατος στη φύση μπορεί να σας δώσει το ξύλο που θα σας ταιριάξει για να δημιουργήσετε με αυτό κάτι πολύ όμορφο.
Tip 2.: Αν τα χέρια σας «πιάνουν» θα ήταν ένα δημιουργικό κομμάτι και εκείνο της κατασκευής εξ’ ολοκλήρου από εσάς των ξύλων για τις εικόνες σας. Γι’ αυτό λοιπόν αν τυχόν έρθει στα χέρια σας κάποιο ξύλο το οποίο θα χρειάζεται να το διαμορφώσετε ή να το κόψετε στις διαστάσεις που επιθυμείτε, ωραίο θα ήταν να διαθέτετε ένα μικρό χώρο και τα απαραίτητα εργαλεία για την δουλειά αυτή. Το λέω αυτό γιατί πλέον υπάρχουν στην αγορά και τα έτοιμα ξύλα προς χάριν ευκολίας, σε σημείο επιλογής που φτάνει μέχρι το ξύλο να είναι έτοιμο για να το ζωγραφήσετε, με περασμένο το χρυσό και το σχέδιο αποτυπωμένο.